Włodawa. Miasto trzech kultur

Kramnice

Jednym z moich podróżniczych marzeń przez długi czas było pragnienie doświadczenia pogranicza. Poczucie klimatu małego miasteczka, miasteczka wielu kultur, tradycji, nacji. Zjeździłam Podlasie i w zapomnianych wioskach i małych miejscowościach poczułam namiastkę tego, czego szukałam, ale jeszcze nie było jak w powieści Singera. I gdy już prawie straciłam nadzieję, trafiłam do Włodawy. Stanęłam na rynku, spojrzałam na równy szereg domów, bruk ulic, spojrzałam na kościół, na cerkiew, na stara kobietę niosącą torbę z zakupami. I poczułam TO.

Podczas wizyty w Poleskim Parku Narodowym pogoda trochę nam się psuła i stwierdziliśmy, że czas na powrót z bagien i błot. Tylko że wcale nie mieliśmy ochoty na cywilizację. I tak trafiliśmy do Włodawy. Było popołudnie, przed chwilą przeszła burza, jeszcze kapało z drzew i rynien. Na chodnikach potworzyły się wielkie kałuże, w których przeglądały się garbate domy. Puste ulice, puste place. Niczego więcej nie było nam trzeba.

Włodawa, niewielkie miasteczko na Lubelszczyźnie, wzmiankowane w XIII w., ale zapewne znacznie starsze nazywane jest czasem Miastem Trzech Kultur. Dlaczego? Wystarczy przyjrzeć się najważniejszym świątyniom w mieście.

Pierwsza to kościół rzymskokatolicki pw. św. Ludwika. Wnętrze późnobarokowej świątyni projektu Pawła Antoniego Fontany wypełniają polichromie. Zadzieramy wysoko głowy, barok kapie ze ścian. 

 

Kościół św. Ludwika

Cerkiew Narodzenia NMP

Wędrując cały czas jedną ulicą - Kościelną, dochodzimy do cerkwi prawosławnej pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. To ciekawy zabytek, chociaż dość mocno ograbiony w czasie drugiej wojny światowej i po niej. Ikonostas nadal zachwyca, podobnie jak biała, zwarta bryła orientowanej świątyni.

Aby odnaleźć ślady kolejnej kultury, chyba najbardziej znaczącej dla Włodawy bo jej przedstawiciele przed wojną stanowili około 60% mieszkańców miasta, musimy udać się na spacer wzdłuż ul. Czerwonego Krzyża. Stajemy przed kompleksem synagogalnym. Obecnie mieści się tu siedziba Muzeum Pojezierza Łęczyńsko- Włodawskiego. W Wielkiej Synagodze oczarowuje nas wystawa judaiców i archiwalnych fotografii. Zaglądamy do pokoju mełameda, czyli nauczyciela w szkole religijnej, penetrujemy zakamarki babińca. Trafiamy także na wystawę dotyczącą obozu zagłady w Sobiborze, gdzie kres życia znalazła większość Żydów z Włodawy. Żegna nas rzeźba rabina, batiuszki i zakonnika, jakże trafnie podsumowująca koloryt niegdysiejszej Włodawy.

U małameda

Wnętrze Wielkiej Synagogi

Dom kahalny

Wracamy na Rynek. Na środku placu znajduje się tzw. Czworobok albo trafniej - kramnice. Cóż to takiego? To osiemnastowieczny zespół kramów i jatek, tworzący czworoboczną konstrukcję z dziedzińcem pośrodku i dwoma bramami, prawdopodobnie jedyny taki budynek w Polsce. Aż chce się zamknąć oczy by usłyszeć gwar rozmów w jidisz i kłótnie przekupniów. Wrażenie przedwojennego sztetlu mąci przytłaczający masywną bryłą pomnik walk i męczeństwa wojsk polskich i sowieckich.

Chcemy odwiedzić jeszcze jedno miejsce. Brukowana ulica Mostowa stromo opada w dół. Mijamy most na rzece Włodawce. Tu znajdowała się kiedyś komora celna, Włodawa była ważnym portem rzecznym i punktem przeładunkowym bydła z Rosji. Ulica wiedzie nas dalej, nad Bug, rzekę tak ważną dla Polaków jak Wisła. Za wodą majaczą zielono - czerwone białoruskie słupy graniczne. Patrzymy na nieosiągalną drugą stronę, patrzymy na miasto za nami. Mamy głęboką nadzieję, że Włodawa pozostanie taka jak ją widzimy jak najdłużej. 

Bug we Włodawie