Rzeszów. Nie taki nudny, jak go malują

Co zobaczyć w Rzeszowie?  Zapewne większość odpowiedzi zilustruje zdjęcie powyżej. Pomnik Czynu Rewolucyjnego jest chyba najbardziej znanym pomnikiem w Polsce i wywołuje masę skojarzeń, w większości tych o podłożu seksualnym ;) Czyżby stolica Podkarpacia nie miała do zaoferowania więcej niż Galeria i pomnik? Trudno uwierzyć, prawda? I słusznie.

Zwiedzanie zaczynamy w Rynku. Rzeszów to stare miasto, lokowane w 1354 r., ale gród istniał tu prawdopodobnie już w XI w. Dzisiejszy wygląd główny plac miasta zawdzięcza dziewiętnastowiecznej przebudowie po pożarze szalejącym w 1842 r. Uwagę zwraca przepiękny ratusz przebudowany w stylu neogotyckimi i neorenesansowym, z falującą fasadą i dachem, na którym się bardzo dużo dzieje. 

Prawdziwe tajemnice kryją się pod płytą rynku. Nowolokowane miasto otrzymało prawo składu towaru, stąd pod kamienicami od średniowiecza powstała cała sieć piwnic i korytarzy. O podziemiach, służących w przeszłości także za schrony dla ludności zapomniano na kilka stuleci. Podobnie jak to miało miejsce w Sandomierzu i Kłodzku same o sobie przypomniały. I to z przytupem! W l. 60. pewien wypoczywający w rynku jegomość nagle zapadł się wraz z ławką i wylądował kilka metrów pod poziomem gruntu. Nieszczęśnika wygrzebano, a dziurę zasypano. Ale rynek nie spoczął na laurach i dziesięć lat później odezwał się ze zdwojona mocą. Gigantycznej wyrwy nie dało się już po prostu zasypać. Pojawili się archeolodzy i konserwator zabytków. Podziemia zabezpieczono, a w 2001 r. Podziemną Trasę Turystyczną udostępniono zwiedzającym. 

I tak w ciągu 400 m korytarzy przejdziemy przez 40 pomieszczeń, pokonamy murki graniczne, ujrzymy cegły ze śladami palców ludzi, którzy od 500 lat nie żyją, zobaczymy odnalezione w piwnicach eksponaty. Ale godzinna wędrówka przez podziemia jest przede wszystkim pretekstem do gawędy o historii Rzeszowa i jego mieszkańców, burzliwych dziejów i osobliwości. Warto tutaj zacząć swoja przygodę z miastem.

Z rynku kilka minut dzieli nas od najbardziej kolorowego rzeszowskiego muzeum - Muzeum Dobranocek (oficjalnie z dopiskiem zbiorów Wojciecha Jamy). Ależ to frajda, chyba bardziej dla dorosłych niż dla dzieci, bo w Muzeum Dobranocek spotkać można dawno niewidzianych przyjaciół - Jacka i Agatkę, Misia Uszatka, Wilka i Zająca czy Gąskę Balbinkę. Oprócz eksponatów (scenariuszy, folii-kadrów z bajek, szkiców i oryginalnych lalek) czeka nas seans z dobranockami. Nie chce się stąd wychodzić!

Ale czas wyruszyć w dalszą drogę. Trafiamy na ulicę 3 maja, Paniagę - główny deptak Rzeszowa i chyba serce miasta. Przy niej znajduje się kościół farny pw. św. Wojciecha i św. Stanisława z gotyckim prezbiterium i barokową, wolnostojącą dzwonnicą. Dalej widzimy śnieżnobiały konwent pijarów z kościołem św. Krzyża. W dawnych budynkach klasztoru działa Muzeum Okręgowe. 

Docieramy do cudnej o tej porze roku alei Pod Kasztanami i w rudym deszczu kasztanów oglądamy remontowany pałac Lubomirskich i przepiękne secesyjne wille. To urokliwy zakątek na niespieszne jesienne spacery. 

Słyszymy szum fontanny i to nie byle jakiej, bo grającej. Dwa razy dziennie, od maja do października fontanna tańczy w rytm muzyki, poz zmroku do dźwięku dołączają jeszcze światła.

Potężny mur, który rozciąga się przed nami to pozostałość założenia obronnego zamku Lubomirskich. To co widzimy dzisiaj to efekt odbudowy z początku XX w. Pierwotna rezydencja po licznych przebudowach i katastrofach została rozebrana. Do 1981 r. było tu więzienie, dziś mieści się siedziba sądu, zamek nie jest niestety udostępniony do zwiedzania. Obchodzimy potężną budowlę dookoła i wracamy na ul. 3 maja. 

Pozostał nam do zobaczenia jeszcze jeden zabytek - klasztor bernardynów z bazyliką pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Koniecznie trzeba zajrzeć do środka, by zobaczyć monumentalny ołtarz główny, oraz kaplicę Matki Boskiej Rzeszowskiej. Późnogotycka figura Madonny z Dzieciątkiem wykonana z lipowego drewna pochodzi z kręgu szkoły Wita Stwosza. Pierwotnie znajdowała się w drewnianej kaplicy, w miejscu objawienia z 1513 r.

Z otwartych dla wszystkich ogrodów bernardyńskich mamy widok na kościół z jednej strony i nasz osławiony pomnik z drugiej. I tak zatoczyliśmy koło. Warto było, prawda?

O rzeszowskich pomnikach słów kilka

Jako że Rzeszów pomnikiem w świecie stoi, warto zobaczyć jeszcze kilka innych monumentów, chyba znacznie ciekawszych. Przy ul. Słowackiego, tuż obok budynku Elektromontażu rzeszowski urwis w krótkich portkach strzela z procy w uliczną latarnię. 

Ulicą 3 maja z gitarą wędruje Tadeusz Nalepa, muzyk i kompozytor, założyciel zespołu Breakout, urodzony w Zgłobniu pod Rzeszowem.

>>Zobacz także: Na spiżowych czterech łapach. Pomniki psów w Polsce

W Parku Kultury i Wypoczynku, nad Wisłokiem ostatnią przystań odnalazł Stanisław Nitka. 

To postać - legenda. Pochodził z rzeszowskiej rodziny, która od poł. XIX wieku przeprawiała pieszych przez rzekę na płaskodennej łodzi, czyli krypie. Stanisław Nitka pracował od l. 30. do połowy l. 80. i nie zważając na pogodę zawsze trwał na swoim posterunku. Wraz z nim odszedł jakiś kawałek historii Rzeszowa.